Yılan balıkları, bilinenin aksine denizlerde değil, nehirlerde yaşarlar. Ancak, üreme dönemi geldiğinde yumurtlamak için denizlere göç ederler. Göç eden balıklar arasında en dikkat çekici türlerden biridir. Dişiler ergin olana kadar tatlı suda yaşarken, erkekler nehirlerin denize bağlandığı kısımlarda bulunur. Dişiler üreme döneminde erkeklerin yanına denize giderler. Yılan balıklarının ömrü on ila on beş yıl arasında değişir. Boyları bir buçuk metreye kadar uzayabilir ve ağırlıkları dört kilogramı bulabilir.

Yılan balıklarının sırt ve yüzgeçleri uzayarak kuyrukla birleşir. Uzun vücutları yılanı andırır. Her türü yılanı andıran bir yapıya sahiptir. Alt karınlarında yüzgeç bulunmaz. Derileri sert ve kaygan bir yapıdadır. Çoğunun üzerinde pul bulunmaz, bu nedenle pulsuz yılan balıkları bu yüzden neredeyse görünmezler. Görünümleri yaşadıkları suya göre değişiklik gösterir. Tatlı suda yaşayan yılan balıklarının rengi genelde gri veya kahverengidir. Sıcak denizlerde yaşayan yılan balıklarının rengi ise yeşilimsi olabilir.

Yılan balıkları, kuyruklarını adeta kürek gibi kullanarak zemini oyup kendi yuvalarını yaparlar. Elle tutulmaya çalışıldığında kaygan derileri nedeniyle elden kayıp kurtulurlar. Balık, solucan ve yengeç avlayarak beslenirler. Dişi olanlar genelde erkeklerden daha iri olurlar. Yırtıcı türleri de vardır ve bu türlerin çene ve dişleri oldukça güçlüdür. Bütün yılan balıklarının ortak özellikleri, ince ve yaprak görünümlü bir yavru devresi geçirmeleridir. Bu yavru devresi türlere göre değişim gösterebilir, birkaç ay ya da iki üç yıl sürebilir.

Yılan balıkları lezzetli bir balıktır. Fakat eti zehirli olan yılan balıkları da mevcuttur. Orta Amerika Atlantik sularında ve Akdeniz'de rastlanan moray, zehirli bir türdür. Uzunluğu bazen 180 cm bulan bu balık kayalıklarda yaşar. Yılan balıkları denizlerde yumurtlar, tatlı sularda olgunlaşır. Erginler yumurtlama döneminde yumurtlamak için yaşadıkları tatlı sulardan denizlerin yedi bin metre kadar derinliklerine göç ederler. Avrupa ve Amerika yılan balıkları göç etmekte birinci sıradadır. Atlantik Okyanusu yakınlarındaki denizlerde yumurtlarlar ve yumurtladıktan sonra ölürler.

En önemli türü olan Avrupa yılan balığı, üç altı kilo ağırlığında ve on beş metre uzunluğundadır. Derileri kılcal damarlarla zengin olduğundan dolayı solunumları oldukça güçlüdür. Uzunca bir süre karada da yaşayabilirler. Gündüzleri kayalarda saklanarak dinlenir ve geceleri nemli karalara çıkarak yeşil tahıl yemekten zevk alırlar. Kışın derinliklere kaçarak çok uyuşuk bir döneme girerler. Yurdumuzun Karadeniz ve Akdeniz bölgelerindeki nehir ve göllerinde bol miktarda yılan balığı bulunmaktadır. Bazı ülkeler yılan balığını çok yağlı buldukları için tüketmezler.

Yılan balıkları, güçlü ve esnek vücut yapıları sayesinde hem tatlı su hem de deniz ortamlarında başarılı bir şekilde yaşayabilirler. Bu balıklar, yaşam döngülerinin farklı evrelerinde çeşitli ekosistemlerde bulunarak doğadaki dengeyi korumada önemli bir rol oynarlar. İnsanlar tarafından tüketilen yılan balığı türleri genellikle lezzetli ve besleyici olarak kabul edilir, ancak doğru şekilde hazırlanmadığında zehirli olabilirler. Bu nedenle, yılan balığı tüketmeden önce türü ve hazırlama yöntemlerine dikkat edilmelidir.