Orfoz balığı, oval ve yassı bir vücut şekline sahiptir. Büyük bir kafa yapısına sahip olup, burnu küt ve belirgindir. Derisi küçük pullarla kaplı ve kalın bir yapıya sahiptir. Büyük cüssesine rağmen küçük bir ağzı ve kalın dudakları vardır. İlk sırt yüzgeci daha yukarıdadır ve ikinci sırt yüzgeci ile birleşmiştir. Solungaçları dikenli ve açık renklidir. Başında, üstünde ve yan taraflarında hayatta iken görülen, ancak öldüğünde kaybolan yeşilimsi ve sarı lekeler ile dikine bantlar bulunur. Alt taraflarının rengi daha açıktır. Kuyruğundaki yüzgeç yuvarlak bir yapıdadır.

Orfoz balığı hermafrodit bir balıktır, yani cinsel olgunluğa ulaştığında dişi cinsiyet organlarına sahip olur. Ömrünün belli bir kısmını dişi olarak geçirdikten sonra, yaklaşık 18 yaşına geldiğinde dişi cinsiyet organları kaybolur ve yerlerine erkek cinsiyet organları gelişir. Geri kalan ömrünü erkek olarak devam ettirir. Erkek balık çiftleştikten sonra genellikle ölür.

Orfoz balığı, derinliği 100 metreyi bulan sulardaki kayaların arasında yaşar. Yaşayacağı kayanın altını mümkün olduğunca oyup kendine bir yuva yapar. Bu boşaltılmış taşlar, tehlike anında bir sığınak görevi görür. Aynı zamanda bu taşlar, karagöz balıkları gibi diğer taş balığı türleri için de sığınak olur. Yapılan araştırmalarda, orfoz balığının çoğaldığı meralarda diğer balık türlerinin de çoğaldığı, orfoz balığının azaldığı yerlerde ise diğer balık türlerinin de azaldığı tespit edilmiştir.

Orfoz balığının boyu 60 cm ile 140 cm arasında değişir. Ağırlığı ise en az 15 kilo, en fazla 60 kilo arasında olabilir. Her yıl ortalama 1 kilo alarak yaklaşık 60 yaşına kadar yaşayabilirler.

Orfoz balığı, balıkçılar tarafından "saf" bir balık olarak adlandırılır ve balıkçıların ağlarından ve zıpkınlarından kaçamaz. Bu durum, meraklı bir balık türü olmasından kaynaklanır. Orfoz balığının eti oldukça lezzetlidir. Haşlaması ve çorbası harikadır.

Orfoz balığı, Akdeniz'e kıyısı olan ülkelerde yaşamaktadır ve neslinin tükenmeye başladığı tespit edilmiştir. Akdeniz'e kıyısı olan Avrupa ülkelerinde avlanması yasaklanmıştır. Orfoz balığı, Dünya Koruma Birliği (IUCN) tarafından kırmızı listeye alınarak koruma altına alınmıştır.