Kadife balığı, Sazangiller ailesinden olan ürkek yapılı bir balıktır. Kadifeye benzeyen ve dokunulduğu esnada kadife dokusunu veren bir balıktır. Yurdumuzda iç sularda çok fazla olarak bulunmaktadır. Özellikle Batı ve Doğu Karadeniz bölgemizde ve İç Anadolu bölgemizin barajlarında ve göllerinde çok fazla miktarlarda bulunmaktadır.
Beden yapısı elipse benzemektedir.
Küçük pulları derisine sıkı bir biçimde işlemiştir. Deri kısmı kaygan bir yapıdadır. Rengi bulunduğu alana göre değişiklik göstermektedir. Sırt kısmı genellikle zeytin yeşili kimi zamanda siyah renktedir. Yan kısımları zeytuni ve kirli bir yeşil tonundadır. Sırt kısmında yer alan yüzgeci sazan balığına oranla daha küçüktür ve kuyruk kısmındaki yüzgeci oldukça iyi gelişmiştir. Erkek kadife balıklarının yüzgeç kısımları dişi olanlara oranla daha fazla gelişmiştir. Baş kısmı vücuda oranla dengelidir. Göz kısımları ufak yapıda ve kırmızı renktedir. Küçük yapılı olan ağzının iki tarafında sazana benzer tarzda iki bıyık bulunmaktadır. Bu bıyıkları sazanlarda olduğu gibi dip kısmı inceleyerek önüne çıkan bitki köklerini, solucanları, larvaları ve tohumları dip bölgesini kazıyarak çıkartmak ve yemek amaçlı kullanmaktadır.
Küçük olan kadife balıkları genellikle algler ile beslenmektedir. Yurdumuzda pek alakası olmamasına rağmen Tatlısu kayası olarak da bilinmektedir. Aynı zamanda yeşil sazan, karabalık, çamurcuk, doktor balığı, sümüklü balık ve in balığı gibi farklı isimlerle de bilinmektedir.
Doktor balık denmesinin nedeni bu balığın vücudunu kaplayan kaygan haldeki sıvının güçlü bir antibakteriyel özelliğe sahip oluşudur. Bir inanca göre kadife balığı ile aynı sularda yaşayan ve mikrop kapmış olan balıklar iyileşmek için kadife balığının yanına giderek kendilerini kadife balığına sürerlermiş. Çamurlu denmesinin sebebi de çamurlu olan ve az miktarda oksijen bulunan sularda bile yaşam alanı bulmasındandır. Su çok fazla çekilmiş olan göllerde ve küçük su birikintilerinde dahi yaşayabilmektedir. Bu şekildeki küçük sularda ancak kışın suların donmadığı alanlarda yaşama imkânı bulmaktadır. Daha soğuk alanlarda kış aylarını büyük gruplar şeklinde derin çamurlu dip çukurlukların da bedenlerini çamura gömerek ve yemek dahi yemeden geçirmektedirler. Sümüklü balık denmesinin sebebi de derilerinin bir salya ile kaplı olmasıdır.
Eğer hava sıcaklığı çok fazla artar ve su sıcaklığı da 30 dereceye ulaşırsa yine kendilerini çamura gömerek hareketsiz biçimde beklerler. Sudan çıktıkları zaman bile uzun müddet hayatta kalabilirler.
Havaların gerekli ısıya erişip de su derecesinin de 17-20 derecelere ulaşması halinde sık bitkilerin bulunduğu yerlere yumurtalarını dökerler. Yumurta dökme işlemine 4 yaşlarından itibaren başlamaktadırlar. Yetişkin olan bir dişi 300.000 kadar yeşil ve yapışkan halde yumurta dökmektedir. Bu yumurtalar etraflarında bulunan bitkilere ve taşlara yapışmaktadırlar. Yumurtaların açılmasının ardından larva biçimindeki yavrular bulundukları yere yapışık biçimde bir süre kalmaktadırlar. 20 yıl gibi bir zaman yaşadıkları düşünülmektedir. 84 cm ebadında ve 7,5 kg ağırlığında olanları da bulunmaktadır.
Erişkin bir hal alana kadar yaşadığı sularda bulunan levrek, turna ve yaygın gibi balık türlerine yem olmaktadır. Yakalanması zevklidir.
Gündüz saatlerinde daha çok yoğun olan bitki örtüsü arasında ve dip kısımlarda gezinirken akşam saatlerine doğru da yem bulmak amacı ile sığlıklara yanaşmaktadır. Gece avlananları daha büyüktür. Sazlıkların içerisinde dolaşarak yem aramaktadırlar. Sazanlara benzer tarzda dip kısımları kazarak yem bulmaya çalıştığından dolayı sıkışmış haldeki gazların ortaya çıkmasına sebep olarak yerlerini belli etmektedirler.
Bu balığın avcılığı aynı türden geldiği sazan ile aynı biçimde yapılmaktadır. Sazan balığı için tercih edilen yemeler ve aletler kadife balığı için de kullanıma uygundur. Yani yem olarak kurt ve canlı solucan kullanılmaktadır. Bazen iki türünde aynı suda bulunması halinde atılan oltalara ikisi de takılabilmektedir. Sığ olan yerlerde ve kıyılarda avlanmalarından dolayı amatör balıkçılar için avlanması rahat olmaktadır.
Bu balık türünün en dikkat çekici özelliği kuyruk kısımlarının ve derilerinin oldukça kalın bir yapıda olmasıdır. Kalın olan deri salyalarla kaplıdır. Fakat eti çok lezzetlidir. Eti sazan balığına göre daha lezzetli olduğundan dolayı ekonomik olarak değerli bir balıktır.
