Beluga balığı, diğer adı mersin balığıdır. Beluga balığı, Acipenseridae ailesini oluşturan aralarında sekiz metre uzunluğa ve bir nokta altı ton ağırlığa kadar varan çeşitleri içeren tatlı su balığı türlerinin ortak ismidir.
Beluga balıkları çok ilkel hayvanlardır. İskelet yapıları yalnızca kısmen kemikleşmiştir. Yan kısımlarında beş sıralı dizili olan büyük pullar bulunmaktadır.
Kuyrukları asimetriktir, ağızları yapıları genel olarak aşağıya doğru ve gerekli olduğunda çenelerini dışarıya doğru çıkarabilirler. Dört adet bıyıkları bulunmaktadır. Bu yapılarla suyun altında yem arayabilirler. Bazı beluga balıkları beş metre uzunluğa ulaşabilirler ve bu nedenle en büyük tatlı su balıklarıdır. Fakat çoğu türleri yalnızca yumurtlamak için tatlı suya dalarlar ve aslında tuzlu suda yaşamını sürdürürler. En büyük beluga balığı çeşidi olan mersin morinası (Huso huso) yalnızca tuzlu suda yaşar ve yumurtalarını bırakmak için denizden ırmaklara geçer. Daha önce anlatılan büyüklükleri inanılır bir şekilde ispatlanmadan kitaplara geçirilmiştir ve bu nedenle en kaliteli kitaplarda bile sekiz dokuz metre gibi inanılmaz büyüklükleri okumak mümkündür. Fakat bu ölçüler için ne yirminci yüzyıldan ne de ondan önceki bir zamandan kalma güvenilir delillere rastlanmamıştır. İspatlanmış olan en büyük ölçüler beş ve altı metre uzunluk ve bir ve bir buçuk ton ağırlık civarlarındadır.
Yaşam tarzları
Beluga balıkları hem tatlı suda hem tatlı, tuzlu karışık sularda (Irmak deltaları) hem de denizde bulunurlar.
Bazı çeşitleri yalnızca tatlı suda yaşarlar. Göçebe hayatı yaşayan çeşitleri gençliklerini tatlı suda geçirip, sonradan denize göç ederler ve olgunlaşınca çiftleşmek için tekrar tatlı suya dalarlar.
Beluga balıkları bir hayli geç erginlik çağına gelirler. Öncelikle dişiler, ancak yirmi yaşına varınca ilk defa yumurta bırakırlar. Yalnızca bazı küçük çeşitlerii bir iki yaşında olgunluğa erişirler. Kimi beluga balıklarının yüz yaşına kadar yaşayabildiği tespit edilmiştir. Bu yaşa gelenleri bir buçuk ton ağırlığına ulaşmış olabilir. Bu özellikleriyle dünyanın en büyük tatlı su balığı olma özelliğini bulundururlar.
Neslinin tükenme tehlikesi
Beluga balıkları yüksek bir su kalitesine ihtiyaçları duyarlar. Kirlenen denizlerden kaynaklı yirminci yüzyılda batı Avrupa'da nesli hemen hemen tükenmek üzeredir.
Aynı zamanda beluga balığı türlerinin yaşam faaliyetlerinin bir kısmı olan ırmak göçebeliğinin bütün büyük denizlerde bulunan baraj duvarlarında sonlanması ve balıkların çiftleşip yumurtlamak için ırmağın üst taraflarına gidememeleri önemli bir faktör oluşturmaktadır.
Örneğin Hazar denizi bile, sayıları azalmış ve bin dokuz yüz yetmişli yıllarda yirmi bin ton beluga balığı tutulurken iki bin yılında üç bin tondan daha az tutulmuştur. Beluga balıklarının neslini korumak için birçok yasa çıkarılmış olsa bile sayıları azalmaya devam etmektedir. Bunun en mühim nedeni yasa dışı veya mevsim dışında avlanmalarıdır.
Beluga balıkları öncelikli olarak çok pahalıya satılan havyarları için tutulmaktadır.
Yasa dışı beluga balığı avı özellikle Sovyetler birliğinin dağılması ile çok yaygınlaşmıştır. Bu nedenle Rusya'da çeşitler tükenmek üzeredir. Mersin balığının havuzlarda üretilmesi son yıllarda oldukça önem kazanmıştır. Beluga balıklarının son yaşadıkları yerlerden birisi Akdeniz bölgesinin Mersin Körfezi coğrafyasıdır.
Bin dokuz doksan yedi yılında Almanya'nın ve ABD ülkelerinin çabaları ile beluga balığı Washington hayvanları koruma antlaşması listesinde de yer almaktadır. İki bin üç yılından beri World Sturgeon Conservation Society isimli kuruluş son olarak beluga balığı çeşitliliğini korumak ve büyütmek için çaba göstermektedir.
